Trung tâm thực hành công tác xã hội - Nơi kết nối giữa học và hành
vi Thứ sáu, 23 tháng 04 2010 17:00
Công tác xã hội là gì?
Tuân thủ các nguyên tắc và giá trị liên quan đến nhân quyền và công bằng xã hội, ngành công tác
xã hội sử dụng các lý thuyết về hành vi và hệ thống xã hội nhằm thúc đẩy những thay đổi tích
cực và bền vững trong xã hội bằng cách giải quyết những vấn đề trong mối quan hệ giữa ng ười
với
người và giữa con người với môi trường, giúp con người nâng cao năng lực, tiếp cận đ ược các dịch vụ xã hội
và nâng cao ch ất lượng cuộc sống 1
Ứng dụng công tác x ã hội trong phát triển cộng đồng
Nhân viên xã hội có thể hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau và trong nhi ều môi trường
khác nhau trong c ộng đồng như các chương tr ình phát triển kinh tế địa phương, qui hoạch cộng đồng, vấn đề di cư, tội phạm, bạo hành, các nhóm ngư ời già, trẻ em, người khuyết tật, người vô
gia
cư, các chương trình sau thiên tai, các chương tr ình liên quan đến áp dụng hoặc góp ý chỉnh sửa luật pháp và các chính sác h xã hội, v.v…
Ở đây, khái niệm cộng đồng rất đa dạng và thay đổi tùy theo từng vấn đề cụ thể hay bối cảnh
cụ thể. Trong đa số trường hợp, nhân viên xã hội không
chỉ giúp thân chủ giải quyết vấn đề cá nhân với một cá nhân
khác mà còn mà
còn
phải giúp gắn kết thân chủ với các nhóm và các chương tr ình xã hội liên quan, nghĩa là với tất cả các
tác nhân góp
ph ần tạo nên vấn đề
có
vẻ như chỉ mang
tính chất cá nhân đó. Và
cũng chính vì vậy mà nhân viên xã h ội phải có
đủ kiến thức và kỹ năng cần thiết để cùng lúc
đóng nhiều vai trò khác nhau: ng ười tham vấn, nhà giáo dục, người
kết
nối các nguồn
lực, nhà
nghiên cứu, người vận động và biện hộ, v.v…
Điểm nhấn quan trọng
trong công tác xã hội (CTXH) là niềm tin rằng người trong cùng cộng
đồng
cùng hợp lực thì sẽ có đủ khả năng thay đổi được hoàn cảnh sống của mình, bởi vì kinh nghiệm và trải nghiệm của chính họ sẽ giúp họ đi đến quyết định thay đổi và đến được với những
giải pháp thiết thực và khả thi nhất.
Sinh viên và thực tế
Hầu hết sinh vi ên học CTXH đều nghĩ rằng m ình sẽ trở thành một người tham vấn chuyên nghiệp cho cá nhân hoặc gia đ ình mà ít khi ngh ĩ đến các nhóm trong cộng đồng v à hệ thống xã hội rộng lớn hơn - những yếu tố tác động mạnh mẽ đến đời sống của thân chủ họ - hoặc cũng không hiểu
rằng CTXH hiệu
quả đ
òi hỏi nhân viên
xã
hội phải hiểu
rõ và tham gia
một
cách hữu
1 theo định nghĩa
của the International Federation of Social Workers
hiệu vào các nhóm, các t ổ chức trong cộng đồng. Mối t ương tác giữa các cá nhân trong những nhóm cộng đồng này chịu tác động của hệ thống x ã hội lớn hơn, và bản thân những cá nhân n ày
cũng tác động trở lại v ào môi trường mà họ đang sống. Trong bối cảnh rộng lớn nh ư thế, nhân viên xã hội phải hiểu được sự tác động qua lại đầy phức tạp của các lực l ượng trong xã hội -
những
tác động trở th ành động cơ hành vi của thân chủ - và biết cách can thiệp hiệu quả để giúp thân chủ thay đổi hành vi,
nghĩa là phải hiểu
được nổi đau riêng của cá nhân trong mối t ương tác
với
các mối quan hệ rộng lớn h ơn. Đánh giá thật đầy đủ hoàn cảnh của thân chủ đ òi hỏi nhân viên xã hội phải nghĩ rộng (thinking big) – nghĩa là cùng một lúc phải nhìn thấy được toàn bộ
các lực tương tác – trong khi thực hiện ngay những hỗ trợ nhỏ
(doing small) – nghĩa là thực hiện kịp thời những can thiệp cụ thể.
Đối với nhiều sinh vi ên, bước chuyển tiếp để hiểu v à tham gia tích cực vào môi trường bên ngoài trường học là điều rất khó. Các em không h ình dung được bản thân mình trong vai trò c ủa một tác nhân tạo sự thay đổi (change agent) để có đ ược những kế hoạch và hành động tương thích.
Những
nơi nhận các em thực tập th ì quá bận bịu với hoạt động của tổ chức n ên không giành
được
thời gian hướng dẫn hoặc bao gồm các em v ào hoạt động chung của tổ chức, v ì vậy nên sinh
viên hầu như chỉ làm việc với cá nhân – nghĩa
là chỉ sử dụng
được rất ít kiến thức và kỹ năng đã học. Trong khi đó, các t ổ chức của chính phủ lẫn phi chính phủ
- nơi làm việc trong tương lai của hầu hết các
nhân vi ên xã hội – đang phải đối mặt với nhiều thách thức khi t ìm cách giải quyết các vấn đề x ã hội hay phát triển các dịc h vụ đáp ứng được những nhu cầu của x ã hội.
Chính vì những lý do trên, các
trường đào tạo công tác x ã hội cần phát triển
trung tâm thực h ành
công tác xã hội (TTTHCTXH), nơi giúp các em sinh viên gắn những kiến thức học đ ược trong
trường với việc ứng dụng cụ thể
để có được những kinh nghiệm thực tiễn. Nhờ những hoạt động ở trung tâm, sinh viên công tác xã h ội sẽ được chuẩn bị đầy đủ hơn về kiến thức và kỹ năng để
có
thể nhận ra vấn đề, cũng nh ư ứng dụng được những kiến thức v à kỹ năng của mình để góp phần giải quyết vấn đề - những điều sẽ giúp ích rất nhiều cho các em trong việc tìm nơi thực tập cũng
như trong công việc sau khi ra trường.
Nhiệm vụ của trung tâm thực h ành công tác xã h ội TTTHCTXH là một phần của Khoa CTXH (nghĩa là hoàn toàn khác v ới những tổ chức hay cơ quan nhận sinh viên thực tập), đóng vai trò phát triển sự hợp tác giữa tr ường đại học và cộng
đồng. Sự hợp tác n ày tạo điều kiện để các giảng vi ên, sinh viên, và các t ổ chức xã hội phối hợp
với
nhau giải quyết các vấn đề phức tạp của cộng đ ồng. Vì vậy, để có thể giúp sinh vi ên CTXH gắn được học
tập
với thực tế cuộc sống, lý t ưởng nhất là phải đặt TTTHCTXH ngay ở n ơi có thể
kết nối các cộng đồng chứ không phải đặt tại tr ường đại học. Những n ơi như thế sẽ mang lại được cho sinh viên nhiều cơ hội thực tập đa dạng v à phong phú hơn.
TTTHCTXH tạo cơ hội cho sinh viên thực hiện đánh giá nhu cầu của thân chủ hoặc cộng đồng, viết dự án, thiết kế các ch ương trình xã hội, thực
hiện lượng giá,
nghiên cứu,
và
tổ chức các hoạt
động
nhóm. TTHCTXH cũng là nơi để sinh viên sử dụng những kiến thức v à kỹ năng học được như tâm lý, tham vấn, hành vi, CTXH cá nhân, CTXH nhóm,… đ ể thực tập tham vấn cho trẻ,
thanh thiếu niên, người già và gia đình khi có nhu cầu. Mỗi sinh vi ên sẽ có cơ hội làm việc và học cách trở thành thành viên c ủa nhóm thực tập, của cộng đồng m à mình thực tập, có cơ hội để tham gia vào nhi ều loại hình hoạt động khác nhau m à nhờ đó sinh viên học tập được kinh nghiệm của người khác cũng nh ư chia sẻ kinh nghiệm của m ình cho người khác.
Nếu thực sự tham gia và gắn kết với các hoạt động
tại TTTHCTXH sinh vi ên sẽ trao dồi và hoàn thiện
dần các kỹ năng giao tiếp, truyền thông, phát triển các mối quan hệ, kỹ năng tổ chức sự kiện, phát triển
thêm về nhận thức và cảm xúc, sự cảm thông
với người khác… Cùng hoạt động
và
cả việc giải quyết những va chạm hay xung đột nếu có, cũng sẽ giúp
các
em hiểu rõ hơn các khái ni ệm gia đình, nhóm, cộng
đồng, công bằng, vận động, v.v… nghĩa l à sinh viên được phát triển cả về mặt con ng ười và chuyên môn.
Nói tóm lại, việc phát triển một p hương pháp học tập mang tính trả i nghiệm tại TTTHCTXH sẽ
giúp
sinh viên chu ẩn bị tốt hơn cho vai trò nhân viên xã h ội sau này của các em, đồng thời
TTTHCTXH cũng mang trường đại học lại gần h ơn với cộng đồng, cùng cộng đồng giải quyết
các
vấn đề mà cộng đồng đang đối mặt –
một
nơi gắn liền học tập với thực h ành.
TP. Hồ Chí Minh, 24-4-2010
>>Vui lòng xem đầy đủ ở file đính kèm
Từ khóa: Bài viết, DRD, Hoàng Yến, Người khuyết tật, Phát triển cộng đồng
Tập tin đính kèm TT thuc hanh CTXH - ket noi hoc va hanh.pdf